به گزارش خبرنگار بتوان پنج به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت ,سید امیر محسن ضیایی, رئیس جمعیت هلال احمر در محل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی به پرسش های مطرح شده درباره وضعیت خدمات توانبخشی در کشور و این که چه ارگانی متولی حوزه توانبخشی است, پاسخ داد.
بر اساس تعاریف موجود, خدمات سلامت در سه حوزه ی بهداشت, درمان و توانبخشی تقسیم می شود. توانبخشی یا باز توانی فرایندی است که در آن به فرد توانخواه که به علل مختلف از جمله اختلالات مادرزادی یا آسیب های ناشی از بیماری یا تصادف دچار اختلال در عملکرد فیزیکی, روانی یا اجتماعی شده است کمک می شود تا دوباره توانایی از دست رفته ی خود را به دست آورد. توانبخشی به طور کلی در دو حوزه ی توانبخشی پزشکی و توانبخشی اجتماعی تعریف می شود. توانبخشی پزشکی بیشتر به بازتوانی افرادی می پردازد که بر اثر مشکلاتی مانند سکته, مشکلات عصبی و نخاعی, ضربه ی مغری,آسیب های اسکلتی و عضلانی, سوختگی, کم شنوایی و... می پردازدو تلاش می کند فرد آسیب دیده تا حد امکان استقلال عملکردی قبلی را باز یابد. توانبخشی اجتماعی بیشتر به بازتوانی آسیب دیدگان اجتماعی می پردازد, افرادی که بر اثر مسائلی چون خشونت, تجاوز, افسردگی و فرار از خانه, طلاق, اعتیاد, نداشتن مسکن, اختلال روانی مزمن, از کار افتادگی, بیکاری, فقر و... نیازمند کمک, بازتوانی و حمایت هستند.
ارتوپدی فنی,بینایی سنجی, شنوایی شناسی, طب فیزیکی و توانبخشی, فیزیوتراپی, کاردرمانی, گفتار درمانی و مددکاری اجتماعی از جمله رشته های دانشگاهی مرتبط با حوزه ی خدمات توانبخشی است.
پیشتر سید حسن هاشمی, وزیر بهداشت, پیشنهاد داده بود که جمعیت هلال احمر با توجه به توان و سابقه تاریخی اش, مسئولیت بخشی از خدمات توانبخشی را به عهده بگیرد. نتایج گفت و گو بارئیس جمعیت هلال احمر در این زمینه:
با توجه به سابقه ی جمعیت هلال احمر در ارائه خدمات توانبخشی و با توجه به ضعف ارائه ی این خدمات در کشور, آیا هلال احمر آمادگی این را دارد که متولی ارائه خدمات توانبخشی در کشور باشد؟
ضیایی: هلال احمر متولی توانبخشی نیست و نمی توانیم تولی گری خدمات توانبخشی را در کشور بپذیریم زیرا مطابق قانون, متولی سلامت در کشور وزارت بهداشت است و نیز خدمات توانبخشی بخشی از خدمات سلامت است. این وزارت خانه تنها می تواند خرید خدمت کند و بخشی از تصدی این ماموریت ذاتی را به ارگان های دیگر واگذار کند.
خدمات سلامت به طور کلا در سه سطح تعریف می شود: خدمات پیشگیری, درمانی و توانبخشی. متولی حوزه پیشگیری, معاونت بهداشت وزارت و متولی امور درمان, معاونت درمان وزارت بهداشت است, اما معاونت توانبخشی در وزارت بهداشت نداریم.
ضیایی:بله درست است! در واقع خدمات توانبخشی حوزه ای بر زمین مانده است و به اندازه دو بخش دیگر به آن توجه نشده است. اما به اندازه ی دو حوزه دیگر اهمیت دارد. نه اینکه متولی ندارد, متولی آن وزارت بهداشت است اما در سال های گذشته توجه زیادی به آن نشده است, در حالیکه مردم انتظار دارند این خدمات را هم از متولی نظام سلامت دریافت کنند.
در گذشته مردم مثل امروز با حقوق خود آشنا نبودند و تصور می کردند همین که خدمات درمانی را دریافت کردند, کافی است و کار تمام شده است. اما الان انتظار دارندخدمات توانبخشی را هم بعد از درمان دریافت کنند. به خصوص اینکه امروز می دانیم اهمیت توانبخشی خیلی وقت ها از درمان هم مهم تر است و می تواند فرد را به زندگی باز گرداند. شاید نبود تعرفه های مشخص عامل ضعف در ارائه خدمات توانبخشی باشد.
ضیایی: بله, این هم مسئله ی بسیار مهمی است. برای خدمات توانبخشی تعرفه های مناسبی تعریف نشده است و بیمه ها نیز به این حوزه توجه چندانی نداشته اند. در واقع باید بگویم گرچه کشور ایران در بسیاری از شاخص های بهداشتی و حتی درمانی جز کشورهای توسعه یافته محسوب می شود, اما در حوزه ی توانبخشی کاملا کشوری توسعه نیافته و حتی از برخی کشورهای منطقه عقب تر هستیم; درحالیکه از نظر نیروی انسانی توانایی آن را داریم که یک کشور توسعه یافته باشیم.
برای جبران این عقب ماندگی چه کار باید بکنیم؟
ضیایی: وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت بایدهر سه سطح خدمات را به درستی تعریف کند و در جاهایی که لازم است, تصدی و امور اجرایی را به ارگان های دیگر واگذار کند و خود در جایگاه نظارتی و برنامه ریزی بنشیند. جمعیت هلال احمر نیز می تواند بخشی از کار را انجام دهد اما نمی تواند متولی امر توانبخشی در کشور باشد.
با تشکر از خانم فریبا محمدی, دانشجوی سال چهارم گفتاردرمانی